२०१९ या आंतरराष्ट्रीय स्थानिक भाषा वर्षाच्या निमित्ताने ‘बाइट्स ऑफ इंडिया’ने काही बोलीभाषांचा वेध घेणारा ‘बोलू ‘बोली’चे बोल!’ हा उपक्रम राबवला होता. लॉकडाउनच्या काळात वेळ हाताशी असताना रसिकांना बोलीभाषांचा गोडवा अनुभवता यावा, म्हणून बोलीभाषांच्या व्हिडिओची मालिका पुन्हा प्रसिद्ध करत आहोत. त्या मालिकेत आजचा व्हिडिओ अहिराणी बोलीभाषेचा. खानदेशात बोलल्या जाणाऱ्या बोलीतील कविता सादर करत आहेत ज्येष्ठ लेखक, कवी कमलाकर देसले...

(बोलीभाषांचा आढावा घेणारा ‘बोलू ‘बोली’चे बोल!’ हा लेख वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा.)



खानदेशातली अहिराणी बोली म्हटलं, की पहिल्यांदा आठवतात त्या बहिणाबाई. जीवनाचं तत्त्वज्ञान सांगणाऱ्या त्यांच्या कवितांनी अहिराणी बोलीला मोठी प्रतिष्ठा मिळवून दिली. डॉ. रमेश सूर्यवंशी यांनी अहिराणी बोलीचा पहिला शब्दकोश अहिराणी-मराठी शब्दकोशाच्या रूपानं प्रसिद्ध केला. कमलाकर देसले यांच्यासारखे ज्येष्ठ लेखक/कवी मराठीसह अहिराणी बोलीतही लेखन करतात. अहिराणी बोलीत त्यांनी कविता, गझलाही लिहिल्या आहेत. अहिराणी साहित्य संमेलनाच्या निमित्ताने देसले यांनी संत ज्ञानेश्वर महाराजांच्या पसायदानाचा अहिराणी भाषेत ओवीबद्ध अनुवादही केला आहे. ‘जुन्या खानदेश परिसरात, म्हणजे अजिंठ्याचे डोंगर, सातपुड्याचे डोंगर, चांदवडचे डोंगर आणि तापी, बोरी, अनेर, वाघूर या नद्यांच्या प्रदेशात अहिर लोक वास्तव्यास असत. ते अहिराणी बोलत. अहिरांची भाषा म्हणून अहिराणी ओळखली जाते,’ अशी माहिती कमलाकर देसले यांनी दिली.